Leishmaniasis bij honden - symptomen, behandeling & kosten

Bij leishmaniasis is de hond besmet met kleine parasieten die leishmania worden genoemd. De parasieten worden overgebracht door de zandvlieg. De mug komt vooral voor in Italië, Frankrijk, Spanje en het bredere Middellandse Zeegebied. Door de klimaatverandering verspreidt de mug zich echter ook steeds meer in Oostenrijk en Duitsland. Leishmaniasis staat ook bekend als reisziekte. Honden raken vaak besmet als ze op vakantie zijn in een land waar veel zandvliegen voorkomen. Geïmporteerde honden van dierenwelzijnsorganisaties zijn meestal besmet en moeten daarom getest worden op leishmaniasis. De parasieten zijn voor de gastheer moeilijk te bestrijden. Een infectie kan leiden tot een immuunverandering, met enorme schade aan belangrijke organen en gewrichten tot gevolg. Als je leishmaniasis vermoedt, raden we je aan om onmiddellijk een dierenarts te bezoeken.

Leishmaniasis wordt meestal overgedragen door de beet van een besmette vrouwelijke zandvlieg. De muggen infecteren reeds besmette dieren en vervolgens vermenigvuldigt de leishmania zich in de mug. Als de mug vervolgens een ander zoogdier bijt, brengt hij de ziekteverwekkers over. De overdracht is vergelijkbaar met die van malaria bij honden (babesiose). In het geval van hondenmalaria infecteren teken de honden. Directe overdracht tussen honden is ook onderzocht. Er werd vastgesteld dat Leishmania van de ene hond op de andere kan worden overgedragen via bijtwonden. Infectie tijdens het paren kan ook niet worden uitgesloten. Leishmania kan ook via de placenta bij drachtige teven op pups worden overgedragen. Naast honden zijn knaagdieren, paarden, katten en zelfs mensen mogelijke gastheren.

Of je de ziekte kunt oplopen via je hond is nog niet volledig onderzocht. Mensen kunnen echter leishmaniasis oplopen door de beet van een besmette zandvlieg. De besmette zandvliegen komen Duitsland meestal binnen via de vacht van de hond. De ziekteverwekkers kunnen ook op de eigenaar worden overgedragen via open eczeem bij de hond of via een beet. In Duitsland lopen jaarlijks ongeveer 20 mensen leishmaniasis op. Vooral jonge kinderen, oudere mensen en mensen met een verzwakt immuunsysteem lopen risico. Deze mensen moeten daarom contact met honden met leishmaniasis vermijden.

Meer informatie over het risico op besmetting met leishmaniasis is te vinden op de website van het Robert Koch-instituut.

Eiwitelektroforese (EEP) is een diagnostische methode die wordt gebruikt bij het onderzoek van honden met leishmaniasis. Eiwitelektroforese kan helpen om de diagnose te bevestigen en de ernst van de ziekte te bepalen. Bij EEP wordt het totale eiwit in het bloed gescheiden in zijn componenten. Als bepaalde eiwitten in het bloedserum verhoogd of verlaagd zijn, kan dit wijzen op een ziekte.

Tijdens een acute aanval hebben besmette honden een verhoogde concentratie globulinen. Daarnaast daalt het albuminegehalte vaak omdat het lichaam problemen heeft met het balanceren van het totale eiwitgehalte (albumine en globulinen). Een belangrijke meetwaarde is het albumine-globuline quotiënt. Bij acute ziekte is deze waarde meestal lager dan normaal. In het chronische stadium van leishmaniasis kunnen de bloedwaarden normaal zijn en vergelijkbaar met die van een gezonde hond. Toch moeten de bloedwaarden regelmatig worden gecontroleerd om een mogelijke terugval in een vroeg stadium te herkennen en te behandelen.

Eiwitelektroforese kan ook worden gebruikt om het succes van de behandeling voor leishmaniasis te controleren. Bij honden die reageren op behandeling, daalt de concentratie gammaglobulinen in het bloed. Dit wijst op een afname van de ontsteking en een verbetering van de immuunstatus. Het is echter belangrijk op te merken dat eiwitelektroforese alleen geen definitieve diagnose van leishmaniasis kan stellen. EEP moet daarom altijd gebruikt worden in combinatie met andere diagnostische methoden en met inachtneming van de klinische symptomen. In het algemeen kan proteïne elektroforese een waardevolle aanvulling zijn op de diagnose en monitoring van leishmaniasis bij honden.

In het beginstadium van leishmaniasis heeft de hond milde symptomen, zoals een lichte ontsteking van de huid. Omdat er geen of slechts zwakke antilichaamtiters in het bloed zijn, is het moeilijk om leishmaniasis in een vroeg stadium vast te stellen. Dit kan ertoe leiden dat de ziekte niet in een vroeg stadium wordt herkend. Verdere observatie van de symptomen is belangrijk om leishmaniasis te herkennen. Met een duidelijke diagnose en de juiste therapie is leishmaniasis in een vroeg stadium goed te behandelen.

In het tweede stadium hebben honden ernstigere symptomen zoals ernstige huidontsteking, gewichtsverlies en verlies van eetlust. In het bloed zijn lage tot hoge antilichaamtiters en minder rode bloedcellen dan normaal aantoonbaar. De klinische bevindingen maken het mogelijk om leishmaniasis te diagnosticeren, waardoor de behandeling in een vroeg stadium kan beginnen. Dit betekent dat honden met leishmaniasis in het tweede stadium een goede prognose hebben en goed kunnen leven met de ziekte.

Honden met stadium 3 leishmaniasis hebben ernstige symptomen. Naast de symptomen die bekend zijn van stadium 2, treedt er ook oogontsteking op. Als leishmaniasis vergevorderd is, beschadigt het de organen. Daarom komt chronische nierziekte vaak voor in stadium 3. De ernstige symptomen, gemiddelde tot hoge antilichaamtiters en het lage aantal rode bloedcellen maken een duidelijke diagnose mogelijk. Behandeling van leishmaniasis en aanvullende therapie voor de nierziekte zijn essentieel om de getroffen hond te helpen. Anders is leishmaniasis in dit stadium fataal.

Als leishmaniasis bij honden niet wordt behandeld, kan de ziekte een ernstig verloop hebben. Leishmaniasis tast andere organen aan en naast huid- en oogontsteking treden longembolie en nieraandoeningen op. Naast de klinische symptomen die bekend zijn uit eerdere stadia, wordt er een buitensporig hoge hoeveelheid eiwitten in de urine gevonden. Deze bevinding staat ook bekend als het nefrotisch syndroom. De behandeling is individueel en gebaseerd op de symptomen. Honden met leishmaniasis in het eindstadium hebben weinig kans op herstel en hun organen zijn ernstig aangetast. In het ergste geval moeten de honden worden geëuthanaseerd.

Als leishmaniasis niet behandeld wordt, heeft de hond een maximale levensverwachting van twee tot drie jaar. Veel dieren sterven eerder door nierfalen of moeten worden ingeslapen. Om te voorkomen dat leishmaniasis de organen van de hond beschadigt, moet de behandeling snel beginnen. Als er bijvoorbeeld al sprake is van nierfalen, moet ook de nierinsufficiëntie worden behandeld. Vroegtijdige behandeling verhoogt de levensverwachting van honden met leishmaniasis.

Leishmaniasis bij honden wordt behandeld met verschillende medicijnen. De medicijnen remmen de groei van de leishmania en verlichten de symptomen, maar kunnen de ziekteverwekkers nooit volledig doden. Een levenslange therapie is daarom noodzakelijk. Er wordt onderscheid gemaakt tussen leishmaniasismedicijnen, leishmaniciden en immunomodulatoren. Leishmanistatica remmen de groei van leishmania en leishmaniciden hebben een dodend effect op de ziekteverwekkers. Immunomodulatoren beïnvloeden het immuunsysteem van de hond, waardoor de immuunrespons op de ziekteverwekkers verandert en verbetert.

De meest gebruikte medicatie is allopurinol. Het wordt oraal toegediend en verlicht de symptomen. Tegelijkertijd verhoogt allopurinol het risico op de vorming van urinestenen en nieraandoeningen. Voor de behandeling worden vaak meerdere geneesmiddelen gecombineerd toegediend. Ondanks de ernstige bijwerkingen draagt de medicatie bij aan een betere levenskwaliteit van de hond. Het is nog steeds niet mogelijk om leishmaniasis zonder medicatie te behandelen.

Als leishmaniasis wordt behandeld met het geneesmiddel allopurinol, is het raadzaam om de hond een purinearm dieet te geven. Allopurinol beïnvloedt het purinemetabolisme. Purines zijn vitale bestanddelen van het organisme en zijn nodig voor de vorming van DNA. Het lichaam produceert purines en scheidt overtollig purine uit in de urine. De hond neemt extra purines op via zijn voeding. 

Allopurinol voorkomt de afbraak van purine. De hond vormt een tussenproduct, het zogenaamde xanthine. De verhoogde uitscheiding van xanthine in de urine bevordert de vorming van urinestenen. In dit geval zogenaamde xanthine stenen. Door je hond een purinearm dieet te geven, verlicht je het purinemetabolisme en verminder je het risico op de vorming van xanthine stenen. Het vinden van geschikt hondenvoer voor leishmaniasis is echter niet eenvoudig. Slechts enkele fabrikanten geven het purinegehalte van hun voer aan. Daarom raden we je aan om bij het kiezen van voer advies in te winnen bij een dierenarts. Gedetailleerde informatie over een purinearm dieet voor honden vind je hier.

Je hond kan worden gevaccineerd tegen leishmaniasis vanaf de leeftijd van zes maanden. De vaccinatie bestaat uit drie injecties met een interval van drie weken. Eén vaccinatiedosis kost €60. De kosten voor het eerste jaar zijn dus €180. De vaccinatie treedt pas ongeveer een maand na de laatste injectie in werking. Als er een vakantie gepland staat, moet de vaccinatie dus minstens drie maanden van tevoren worden toegediend. Daarna heeft je hond jaarlijks een booster nodig. Vaccinatie is alleen mogelijk als je hond negatief is getest op leishmania. Het risico om leishmaniasis op te lopen is tot vier keer lager bij gevaccineerde honden. Volledige bescherming is echter nog niet bewezen. De vaccinatie activeert het immuunsysteem van de hond. Het is in staat om de ziekteverwekker te elimineren zonder dat er symptomen optreden. Het doel van de vaccinatie is dus niet het voorkomen van de infectie, maar het voorkomen van het uitbreken van de ziekte.

U kunt uw hond optimaal beschermen door hem te laten vaccineren tegen leishmaniasis en een geschikt muggenwerend middel te gebruiken.

Informeer jezelf vooraf grondig over leishmaniasis bij honden. Leishmaniasis is een levenslange ziekte en de hond moet regelmatig gecontroleerd worden. Zoek uit of er een dierenkliniek bij jou in de buurt is die ervaring heeft met de behandeling van leishmaniasis.

Bloedonderzoeken, medicatie, speciale voeding en andere behandelingen kunnen erg duur zijn. Zorg ervoor dat je deze kosten kunt en wilt dragen. Leishmaniasis kan ook andere ziekten in de hand werken die extra kosten met zich meebrengen.

Leishmaniasis is niet direct overdraagbaar, maar het is toch belangrijk om voorzorgsmaatregelen te nemen. Zo kun je het risico op verspreiding van de ziekte tot een minimum beperken. Informeer je over hygiënische voorzorgsmaatregelen en de beste manier om met andere huisdieren om te gaan. Laat andere dieren bijvoorbeeld niet in contact komen met de bak van je hond. Wees extra voorzichtig met huisdieren en mensen met een bestaande aandoening. Leishmaniasis kan het immuunsysteem extra belasten.